Праблема дысцыпліны часу ў дыскурсе друку БХД-БНА міжваеннага перыяду

    Archiwum > Przegląd Środkowo-Wschodni t. 4/2019 > Spis treści > Праблема дысцыпліны часу ў дыскурсе друку БХД-БНА міжваеннага перыяду

doi: 10.32612/uw.2543618X.2019.pp.117-158

Аляксандр Пагарэлы

https://orcid.org/0000-0003-2182-6656

Abstrakt PL

Problem dyscypliny czasu w dyskursie druku BChD-BZL w okresie międzywojennym

Artykuł jest próbą zbadania problematyki dyscypliny czasu w dyskursie prasy międzywojennej Białoruskiej Chrześcijańskiej Demokracji. Ten dyskurs był ważnym elementem w budowaniu wizji moralnej wspólnoty politycznie, społecznie i gospodarczo aktywnych Białorusinów. Jednak tło społeczno-kulturowe, a nie tylko czynniki natury politycznej w znacznym stopniu wpływały na to, że ten dyskurs miał ograniczony wpływ na wieś białoruską. Artykuł proponuje typologię czasu społecznego, która cechuje postawy wobec czasu BChD oraz innych ruchów politycznych Białorusi Zachodniej.

Abstract EN

“Belarusian sanation” in Poland (1928–1937): between confrontation and loyality

The article is an attempt to study the problem of time discipline in the periodical press discourse of interwar Belarusian Christian Democracy. This discourse was an important element in shaping of an image of moral community comprising politically, socially and economically active Belarusians. However, not only political but also sociocultural factors to a large extent determined that the eff ect of this discourse on Belarusian village was rather limited. The article proposes a typology of social time which characterizes the attitudes toward time of Belarusian Christian Democracy and other political movements in West Belarus.

Słowa kluczowe PL: czas społeczny, prasa, Zachodnia Białoruś, okres międzywojenny, Białoruska Chrześcijańska Demokracja

Keywords EN: social time, press, West Belarus, interwar years, Belarusian Christian Democracy

Pełny tekst / Full text PDF (IN BELARUSIAN)

Bibliografia / References

  1. , Nia nożam, dyk čaranami, „Biełaruskaja Krynica” 1928, № 43, 12 wieraśnia.
  2. , Sekret adhadali, „Biełaruskaja Кrynica” 1929, № 10, 8 sakawika.
  3. A-č, Duch času i biełarusy, „Krynica” 1918, № 2, 14 studnia.
  4. St-ič, Z aposznich dzion, „Krynica” 1923, № 3, 31 sakawika.
  5. S., „Kanstytucyja 3 maja”, „Biełaruskaja Krynica” 1927, № 19, 6 traŭnia.
  6. S., Ślady niawolnictwa, „Biełaruskaja Krynica” 1927, № 23, 3 čerwienia.
  7. Bergman A., Sprawy białoruskie w II Rzeczypospolitej, Warszawa 1984.
  8. Berman M., All that is Solid Melts Into Air. The Experience of Modernity, New York 1988.
  9. „Biełaruskaja Krynica” 1927, № 44, 28 kastryčnika; № 51, 16 śniežnia; 1936, № 50, 6 śniežnia; № 51, 13 śniežnia; № 52, 20 śniežnia; 1937, № 22, 20 śniežnia; 1939, № 1, 2 studzienia.
  10. Biełaruski kalandar na 1914 hod, Wilnia 1914.
  11. Biełaruski kalandar na 1917 hod, Wilnia 1916.
  12. Biełaruski kalandar. 1915 hod, Wilnia 1914.
  13. Bloch M., The Past and the Present in the Present, “Man, New Series” 1977, Vol. 12, № 2, August.
  14. Bourdieu P., Structures, Habitus, Power: Basis for a Theory of Symbolic Power [in:] Culture. Power. History. A Reader in Contemporary Social Theory, eds. N. B. Dirks, G. Eley, S. B. Ortner, Princeton, New Jersey 1994.
  15. Burleigh M., Sacred Causes: the Clash of Religion and Politics, from the Great War to the War on Terror, New York, London 2006.
  16. „Chryścijanskaja Dumka” 1937, nr 22, 20 śniežnia.
  17. Douglas M., Implicit Meanings: Essays in Anthropology, Boston 1975.
  18. Duara P., Historicizing National Identity, or Who Imagines What and When [in:] Becoming National. A Reader, eds. G. Eley, R. G. Suny, New York, Oxford 1996.
  19. Eksteins M., Rites of Spring. The Great War and the Birth of the Modern Age, Boston, New York 1989.
  20. Elias N., The Civillizing Process, Oxford, Cambridge 2000.
  21. Elias N., Time. An Essay, Oxford, Cambridge 1992.
  22. Foster G. M., Peasant Society and the Image of Limited Good, “American Anthropologist.
  23. New Series” 1965, Vol. 67, № 2, April.
  24. Frykman J., Löfgren O., Narodziny człowieka kulturalnego. Kształtowanie się klasy średniej w Szwecji XIX i XX w., Kęty 2007.
  25. Griffin R., Modernism and Fascism: The Sense of a Beginning under Mussolini and Hitler, Basingstoke 2007.
  26. Hall E. T., The Dance of Life: The Other Dimension of Time, Garden City, New York 1983.
  27. Hanson S., Time and Revolution. Marxism and the Design of Soviet Institutions, Chapel Hill, London 1997.
  28. Harre R., Persuasion and Manipulation [in:] Discourse and Communication: New Approaches to the Analysis of Mass Media Discourse and Communication, ed. T. A. van Dijk, Berlin, New York 1985.
  29. Himka J. P., Galician Villagers and the Ukrainian National Movement in the Nineteenth Century, Houndmills 1988.
  30. Hutarki dziadźki Haŭryły, „Biełaruskaja Krynica” 1933, № 7, 12 lutaha.
  31. P., Naša chwaroba i leki ad jaje, „Biełaruskaja Krynica” 1928, № 46, 12 kastryčnika.
  32. P., Sektanstwa ŭ biełaruskich masach i jaho pryčyny, „Biełaruskaja Krynica” 1932, № 31, 10 wieraśnia.
  33. Janka Hrom, Dawoli spać!, „Biełaruskaja Krynica” 1928, № 9, 3 lutaha.
  34. Januszewska-Jurkiewicz J., Stosunki narodowościowe na Wileńszczyźnie w latach 1920–1939, Katowice 2011.
  35. J-k, 10-ty Mižnarodny Dzień Aščadnaści, «Шлях Моладзі» 1933, № 10, кастрычнік.
  36. Kalendary i knižki možna pradavać biez dazvołu, „Chryścijanskaja Dumka” 1939, № 8, 1 sakavika.
  37. Kanfiskata biełar. kalendara, „Biełaruskaja Krynica” 1925, № 5, 25 kastryčnika.
  38. Kanfiskata biełaruskaha kalendara, „Biełaruskaja Krynica” 1929, № 35, 6 śniežnia.
  39. Kern S., The Culture of Time and Space 1880–1918, Cambridge 1983.
  40. Kłakoŭski H., Nowy Pahost, Dzisienski paw., „Krynica” 1924, № 10, 29 krasawika.
  41. Kolberg O., Dzieła wszystkie. T. 52. Białoruś–Polesie, Wrocław, Poznań 1968.
  42. Kolki tracim marnujučy čas? (na Dzień Aščadnaści), «Самапомач» 1937, № 17, 25 кастрычніка.
  43. W. Š., Jak wykarystać dzień, „Chryścijanskaja Dumka” 1937, № 3, 5 lutaha.
  44. Małady Dub, Dawoli čas marnawać, biaremsia za pracu!, „Biełaruskaja Krynica”
  45. 1928, № 35, 17 čerwienia.
  46. Malecki J., Za praduktyŭnuju pracu, «Шлях Моладзі» 1937, № 5, май.
  47. Mallon F. E., Peasant and Nation. The Making of Postcolonial Mexico and Peru, Berkeley, Los Angeles, London 1995.
  48. Matusewič, Jak prawieści zimowuju paru?, „Biełaruskaja Krynica” 1926, № 2,
  49. 18 studnia.
  50. Mędrzecki W., KPZB i KPZU a wieś ukraińska i białoruska, niepublikowany referat, 2008.
  51. Metodyzm u Zachodniaj Biełarusi i prychilnaść da jaho Ŭłasawa, Łuckiewiča i Janki Stankiewiča, „Biełaruskaja Krynica” 1929, № 18, 12 traŭnia.
  52. Moroz M., „Krynica”. Ideologia i przywódcy białoruskiego katolicyzmu, Białystok 2001.
  53. M-st, Sektanstwa – hrob narodu, „Biełaruskaja Krynica” 1932, № 37, 30 kastryčnika.
  54. Nacyjanalizm, jaho hranicy i značeńnie, „Biełaruskaja Krynica” 1933, № 9, 26 lutaha.
  55. Obrębski J., Studia etnosocjologiczne. T. I. Polesie, red. A. Engelking, Warszawa 2007.
  56. D., Za karowu – hadzinnik, „Biełaruskaja Krynica” 1927, № 36, 2 wieraśnia.
  57. Pamiętniki emigrantów. T. I. Francja, Warszawa 1939.
  58. Piacidniowy rabočy tydzień, „Biełaruskaja Krynica” 1929, № 31, 10 listapada.
  59. Porter B. A., The Social Nation and its Futures: English Liberalism and Polish Nationalism in Late Nineteenth-Century Warsaw, “The American Historical Review” 1996, Vol. 101, № 5, December.
  60. Pranuk Lebiadzki, Čas da pracy bracca!, „Biełaruskaja Krynica” 1927, № 37, 22 kastryčnika.
  61. Radykalizm na vioscy i biełaruskaść, „Chryścijanskaja Dumka” 1939, № 8, 1 sakawika.
  62. Raspradaža 500 hadzinnikaŭ, „Biełaruskaja Krynica” 1929, № 18, 12 traŭnia.
  63. Rinehart J. F., Revolution and the Millennium: China, Mexico, and Iran, Westport, Connecticut 1997.
  64. Rusticanus, Z nastrojów wsi białoruskiej, „Przegląd Wileński” 1926, № 13, 18 lipca.
  65. Scott J. C., Domination and the Arts of Resistance: Hidden Transcripts, New Haven, London 1990.
  66. Sektanstwa šyrycca, „Biełaruskaja Krynica” 1931, № 26, 25 žniŭnia.
  67. Sielanin, Ci nia lepš wolny čas wykarystać dla praświety čym marnawać na puściačynu?, „Biełaruskaja Krynica” 1931, № 7, 20 lutaha.
  68. Sielanin, Staraja pieśnia, „Biełaruskaja Krynica” 1926, № 22, 11 lipnia.
  69. Skarha, Halilejskija paradki, „Biełaruskaja Krynica” 1927, № 5, 28 studnia.
  70. Sławianin, Našaje żyćcio, „Biełaruskaja Krynica” 1927, № 21, 20 traŭnia.
  71. Śloznawoki, Ni ŭzad, ni ŭpierad, „Biełaruskaja Krynica” 1926, № 23, 18 lipnia.
  72. Sluchoŭski, Metadyskaja „sprawiadliwaść”, „Biełaruskaja Krynica” 1927, № 38, 16 wieraśnia.
  73. Staniewicz W., Matujzy Bołondziszki, wieś powiatu lidzkiego, Warszawa 1923.
  74. Stauter-Halsted K., The Nation in the Village. The Genesis of Peasant National Identity in Austrian Poland 1848–1914, Ithaca, London 2001.
  75. Što rabić zimoj, pierakład M. H., „Krynica” 1924, № 5, 1 sakawika.
  76. Što robicca na ziamli ŭ praciahu 1 hadziny, «Шлях Моладзі» 1934, № 4, красавік.
  77. Strenski I., Why Politics Can’t Be Freed From Religion, Oxford, Cambridge 2010.
  78. Sumny, Zadańni našaj moladzi, „Krynica” 1925, № 20, 17 traŭnia.
  79. Susied, Užo i abrazy na padatki, „Biełaruskaja Krynica” 1926, № 26.
  80. Świrski, Padatki i „kaścielnaje” świata, „Biełaruskaja Krynica” 1926, № 17, 23 traŭnia.
  81. Tatarynowič P., Światy Izydar Chliebarob, „Chryścijanskaja Dumka” 1929, № 3, 10 lutaha.
  82. Thompson E. P., Customs in Common, Harmondsworth 1993.
  83. Tikhonov V., Social Darwinism and Nationalism in Korea: the Beginnings (1880s–1910s). “Survival” as the Ideology of Korean Modernity, Leiden, Boston 2010.
  84. Time is money, „Straż nad Niemnem” 1923, № 20, 14 maja.
  85. Turner V., Drams, Fields and Metaphors. Symbolic Action in Human Society, Ithaca, London 1974.
  86. Valantiejus A., Early Lithuanian Nationalism: Sources of its Legitimate Meanings in an Environment of Shifting Boundaries, “Nations and Nationalism” 2002, Vol. 8, № 3.
  87. Van Rooden P., Nineteenth-Century Representations of Missionary Conversion and the Transformation of Western Christianity [in:] Conversion to Modernities. The Globalization of Christianity, eds. P. van der Veer, New York, London 1996.
  88. Verdery K., National Ideology Under Socialism. Identity and Cultural Politics in Ceauşescu Romania, Berkeley, Los Angeles, Oxford 1991.
  89. Verdery K., The Production and Defense of “the Romanian Nation”, 1900 to World War II [in:] Nationalist Ideology and the Production of National Culture, ed. R. C. Fox, Washington DC 1990.
  90. Verdery K., What Was Socialism and What Comes Next?, Princeton, New Jersey 1996.
  91. D-a, 25 sakawik – narodnaje świata Biełarusaŭ, „Biełaruskaja Krynica” 1935, № 14, 24 sakawika.
  92. D-a, Biełaruskaje Kupalle, „Biełaruskaja Krynica” 1935, № 27, 30 čerwienia.
  93. D-a, Hultajski paniadziełak, „Biełaruskaja Krynica” 1936, № 48, 29 listapada.
  94. D-a, Najlepšaja hadzina dnia, „Biełaruskaja Krynica” 1936, № 50, 6 śniežnia.
  95. H., Ab patrebach našaj wioski, „Narodny Zwon” 1926, № 1, 7 śniežnia.
  96. Wiejscy działacze społeczni. T. I. Życiorysy włościan, Warszawa 1937.
  97. Wysłouch S., Świadomość narodowa ludności prawosławnej zamieszkującej wschodnie i północno-wschodnie powiaty Wileńszczyzny, Warszawa 1939.
  98. B., Ci majem my što aščadžać?, «Шлях Моладзі» 1938, № 22, 25 кастрычніка.
  99. Zaściankowy Padpiečnik, „Krynica” pramywaje wočy, „Кrynica” 1925, № 13, 29 sakawika.
  100. Zerubavel E., Hidden Rythms. Schedules and Calendars in Social Life, Berkeley, Los Angeles 1985.
  101. Žuk, Kudy iści i za kim?, „Narodny Zwon” 1926, № 1, 7 śniežnia.
  102. Багдановіч Я., На жыццёвым шляху, Мінск 1992.
  103. Баранаўскі, Дэмаралізацыя беларускай вёскі (ад нашага баранавіцкага карэспандэнта), „Biełaruskaja Krynica” 1935, № 6, 3 lutaha.
  104. Беларускі календар на 1923 год, Вільня [1922].
  105. Беларускі календар на 1929 год, Вільня 1928.
  106. Беларускі каляндар на 1927 год, Вільня [б. г.].
  107. Беларускі каляндар на 1932 год, Вільня [б. г.].
  108. Беларускі сялянскі календар на 1939 год, Вільня 1939.
  109. Ван Геннеп А., Обряды перехода, Москва 2002.
  110. Вашкевіч А., Эвалюцыя Беларускай Хрысціянскай Дэмакратыі ў святле яе палітычных праграм [у:] «Спадчына» 2006, № 1.
  111. Весялуха, Дажынкі, „Biełaruskaja Krynica” 1934, № 36, 14 kastryčnika.
  112. Гирц К., Интерпретация культур, Москва 2004.
  113. Жамойцін Я., З перажытога [у:] Лёс аднаго пакалення (успаміны), Беласток 1996.
  114. Карпюк А., Вершалінскі рай, Мінск 1974.
  115. Крыху спозьненае прызнаньне, «Грамадзкі Голас» 1924, № 17, 28 жніўня.
  116. Пагарэлы А., Прэса і публічная сфера ў заходнебеларускай вёсцы ў 1920–30-я гады, «Беларускі гістарычны агляд» 2016, т. 23, сш. 1–2, снежань.
  117. Паз., Ашчаджайма пашу, „Samapomač” 1937, № 13, 13 жніўня.
  118. Пракаповіч Ю., Жыццёвыя сцежкі [у:] Лёс аднаго пакалення (успаміны), Беласток 1996.
  119. Р., Не марнуйма дарма часу!, «Беларуская Крыніца» 1931, № 14, 23 красавіка.
  120. Сагановіч Г., Беларускі каляндар у гістарычнай асвеце ў 1910–1939 г., «Беларускі гістарычны агляд» 2015, т. 22, сш. 1–2, снежань.
  121. Селин Л. Ф., Путешествие на край ночи, Харьков, Ростов-на-Дону 1999.
  122. Селянін, Трэба сарганізаваць прадажу беларускіх календароў, „Biełaruskaja Krynica” 1934, № 39, 29 kastryčnika.
  123. Сьвята ашчаднасьці, „Biełaruskaja Krynica” 1929, № 30, 26 кастрычніка.
  124. Т. Л., Аб прычынах безпрацоўя і эканамічным крызысе (да справы «плянаваньня ў народнай гаспадарцы»), «Шлях Моладзі» 1937, № 7, ліпень.
  125. Танк М., Лісткі календара [у:] М. Танк, Збор твораў у 4 т. Т. 4. Вершы, дзённікі, пераклады, Мінск 1967.
  126. Токць С., Беларуская вёска ў эпоху зьменаў. Другая палова ХІХ – першая траціна ХХ ст., Мінск 2007.
  127. У новай айчыне, Беласток 2001.
  128. Ул. К., З над Нарачы, „Biełaruskaja Krynica” 1935, № 36, 6 kastryčnika.
  129. Уплыў рэлігіі сярод беларускіх сялян у Б.С.С.Р., «Беларуская Крыніца» 1929, № 30, 26 кастрычніка.
  130. Хант Л., Французская революция: нулевой градус времени [в:] Изобретение века. Проблемы и модели времени в России и Европе XIX столетия, под ред. Е. Вишленковой, Д. Сдвижкова, Москва 2013.
  131. Цыпрыяновіч С. (Найдзюк Я.), Беларуская Друкарня імя Францішка Скарыны ў Вільні (1926–1940), London 1991.
  132. Шенк Ф. Б., Универсальное время versus локальное время: железные дороги и споры о времяисчислении в России (1870–1910-е годы) [в:] Изобретение века. Проблемы и модели времени в России и Европе XIX столетия, под ред. Е. Вишленковой, Д. Сдвижкова, Москва 2013.
  133. «Шлях Моладзі» 1938, № 26, 30 cьнежня.
  134. Этнаграфічная маса – рэгіёналізм – свабода адзінак, «Беларуская Крыніца» 1932, № 12, 20 сакавіка.
  135. Я-к, Ашчаджайма!, «Шлях Моладзі» 1932, № 10, кастрычнік.

Copyright © 2019 by Аляксандр Пагарэлы

License URL: https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/deed.en