Opozycja „przeszłość – teraźniejszość” w wypowiedziach staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego

    Archiwum > Przegląd Środkowo-Wschodni t. 2/2017 > Spis treści > Opozycja „przeszłość – teraźniejszość” w wypowiedziach staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego

doi: 10.32612/uw.2543618X.2017.pp.75-91

Adam Jaskólski

http://orcid.org/0000-0002-9916-2530

Abstrakt PL

Staroobrzędowcy, którzy przybywali na ziemie polskie już od II poł. XVII w., stanowili mniejszość etniczną, wyznaniową, kulturową i językową. Do II wojny światowej żyli w hermetycznych grupach, celowo izolując się od polskiego otoczenia. Mieszkali oni w homogenicznych wspólnotach wiejskich, dzięki czemu udało im się zachować własną wiarę, kulturę i język. Później jednak stopniowo zaczęli otwierać się na świat zewnętrzny. Wraz ze zmianami cywilizacyjnymi, społecznymi i demograficznymi stopniowym zmianom ulegał tryb życia starowierców, ich kultura, stosunek do religii, do swojej grupy, jej wartości, jak również stosunek do własnej odrębności. W swoich wypowiedziach starowiercy regionu suwalsko-augustowskiego (przede wszystkim przedstawiciele starszego pokolenia) często porównują przeszłość z teraźniejszością, mówiąc o zmianach, jakie się dokonały w ich życiu codziennym, światopoglądzie, systemie wartości i stosunku do własnej odrębności. W analizowanych wypowiedziach można zaobserwować pozytywne wartościowanie przeszłości, negatywną ocenę teraźniejszego stanu rzeczy oraz obawę o przyszłość wspólnoty czy wręcz przekonanie o jej schyłku.

Abstract EN

The opposition „the past vs. the present” in the speeches of the Old Believers in the Suwałki-Augustów region
 
The Russian Orthodox Old Believers who now live in the Suwałki–Augustów region are descendants of Russians who refused to adopt the mid-17th century church reforms as promoted by Tsar Alexei Mikhailovich Romanov and implemented by Patriarch Nikon of Moscow. Old Believers in Poland are an example of ethnic, religious, cultural and linguistic minority. They lived in homogeneous village communities and they managed to maintain their religion, traditions and language through ages. In the last period one can observe many modifi cations in Old Believers’ way of life, in their culture and traditions. Old Believers’ who live in the Suwałki–Augustów region often compare the present with the past and they tell about changes that have come about in their way of life, their worldview and their attitude to their own uniqueness. They characterise the past positively and describe the present negatively.

Słowa kluczowe PL: mniejszość narodowa, mniejszość wyznaniowa, staroobrzędowcy, tożsamość, gwara rosyjska

Keywords EN: ethnic minority, religious minority, Old Believers, group identity, Russian dialect

Pełny tekst / Full text PDF (IN POLISH)

Bibliografia / References

  1. Głuszkowski M., Wpływ czynników demograficznych na funkcjonowanie społeczności staroobrzędowców w północno-wschodniej Polsce, [w:] K. Mikulski, A. Zielińska, K. Pękacka-Falkowska (red.), Między Wschodem a Zachodem. tom V. Kondycja zdrowotna i demograficzna społeczeństwa polskiego na przestrzeni wieków, Toruń 2011, s. 205–216.
  2. Głuszkowski M., Socjologiczne i psychologiczne uwarunkowania dwujęzyczności staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego, Toruń2011.
  3. Głuszkowski M., Asymilacja wyspy językowo-kulturowej. Przypadek młodego po- kolenia polskich staroobrzędowców, [w:] E. Nowicka, M. Głuszkowski (red.), Słowiańskie wyspy językowe i kulturowe, Toruń 2013, s. 271–280.
  4. Grek-Pabisowa I., Staroobrzędowcy. Szkice z historii, języka, obyczajów, Warszawa 1999.
  5. Grek-Pabisowa I., Niektóre wiadomości o starowierach zamieszkałych na terenie Polski, [w:] tejże, Staroobrzędowcy. Szkice z historii, języka, obyczajów, Warszawa 1999, s. 35–52.
  6. Grek-Pabisowa I., Rosyjska gwara starowierców w województwach olsztyńskim i białostockim, Wrocław–Warszawa–Kraków 1968.
  7. Grek-Pabisowa I., Staroobrzędowcy-Rosjanie w kulturowym i językowym krajobrazie Polski, [w:] tejże, Staroobrzędowcy. Szkice z historii, języka, obycza- jów, Warszawa 1999, s. 281–289.
  8. Grek-Pabisowa I., Zmiany w tradycyjnej kulturze i obyczajowości staroobrzędowców w Polsce, [w:] tejże, Staroobrzędowcy. Szkice z historii, języka, obyczajów, Warszawa 1999, 291–302.
  9. Iwaniec E., Z dziejów staroobrzędowców na ziemiach polskich XVII–XX w., Warszawa 1977.
  10. Słownik gwary starowierców mieszkających w Polsce, red. I. Grek-Pabisowa, I. Maryniakowa, Wrocław–Warszawa–Kraków 1980.
  11. Zielińska A., Wielojęzyczność staroobrzędowców mieszkających w Polsce, Warszawa 1996.
  12. Ziółkowska M., Nieoficjalny system nazewniczy staroobrzędowców z Gabowych Grądów i Boru, [w:] D. Paśko-Koneczniak (red.), Współczesne badania nad kulturą, literaturą i językiem rosyjskim, Toruń 2012, s. 451 – 461.
  13. Ziółkowska-Mówka M., Motywy kieruj ą ce polskimi starowiercami przy wyborze imienia dla dziecka, [w:] K. Dembska, M. Głuszkowski (red.), Rosja w dialogu kultur, tom I, Toruń 2015, s. 101–114.
  14. Зеньковский С. А., Русскоестарообрядчество, Москва 2009.
  15. Мельников Ф. Е., Краткая история древлеправославной (старообрядческой ) церкви, Барнаул 1999.
  16. Таранец С., Старообрядчество в Российской империи ( конец XVII – начало ХХ века ), т. 1, Киев 2012.

Copyright © 2017 by Adam Jaskólski

License URL: https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/deed.en