Dwujęzyczność w tekście pisanym: strategie komunikatywne przełączania kodów

    Archiwum > Przegląd Środkowo-Wschodni t. 3/2018 > Spis treści > Dwujęzyczność w tekście pisanym: strategie komunikatywne przełączania kodów

doi: 10.32612/uw.2543618X.2018.pp.155-174

Oksana Ostapczuk

http://orcid.org/0000-0002-2856-0793

Abstrakt PL

Autorka koncentruje się na zjawisku bilingwizmu w tekście pisanym, tj. celowego stosowania dwu języków w twórczości literackiej, wymagającego wysokiej kompetencji językowej (i ogólnokomunikatywnej) nie tylko od autora, lecz także czytelników. W trakcie analizy rozpatruje się różne typy bilingwizmu literackiego, uwzględniając ich zadania komunikatywne oraz związek ze strukturą systemu komunikacji. Np. wiersze makaroniczne, wywołujące efekt komiczny, powstają w takiej sytuacji socjokulturowej, gdzie stosunki języków ocenianych jako „wysoki” i „niski” układają się hierarchiczne. W strefach kontaktowych, gdzie masowa wielojęzyczność wyrasta z długotrwałych związków etnosów i kultur, powstają teksty dwujęzyczne, gdzie zmiana kodu następuje wraz ze zmianą mówiącego, gdyż z każdym z języków jest kojarzony pewien stereotyp społeczno-kulturowy. Idealna sytuacja zrównoważonego bilingwizmu – realna lub pożądana , np. konstruowana dla stworzenia solidarności politycznej – stwarza warunki do powstawania utworów dwujęzycznych, gdzie języki są niezależne od siebie, a zmiana kodu nie zależy od zmiany mówiącego, lecz celu komunikatywnego. Świadomy wybór modelu zachowania językowego w tym wypadku ma podłoże polityczno-ideowe, gdyż utrwala związek tożsamości politycznej i świadomości językowej. Jak wykazała analiza, sytuację przełączania kodu w ramach jednego tekstu cechuje ogólna niestabilność, nic dziwnego, że kończy się ona na „zwycięstwie” jednego z języków.

Abstract EN

Bilingualism in the written text: communicative strategy of the code-switching

The article is devoted to the phenomenon of the bilingualism in the written text, it means intentional usage of two languages in the literary work, requiring high language (and communicative) skills not just from the author, but also from the audience. Under the analysis are diff erent types of the literary bilingualism diff ering from their communicative strategy and structure of the communicative system as whole. Thus, macaronic poems producing comic eff ect are related with a such of sociocultural situation, when relations of languages evaluated as “high” and “low” are settled hierarchically. In the regions, where mass multilinguaism is based on the longterminated language and culture contacts, bilingual texts often are composed with code-switching registed every time when the “speaker” is changed, because the languages are associated with the certain societal and cultural stereotype. Under the ideal situation of the balanced bilingualism – real or desirable and constructed, for exapmple, in order to formate political solidarity – the bilingual texts are created, where languages are independent, code-switching depends not from the “speaker”, but from the communicative strategy. Deliberate model of language behaviour in such a case has a political or ideological ground and fi xes ties between political identity and language consciousness. The analysis has showed, that situation of code-switching in one text is unstable and as such tends to the “mono” linguality.

Słowa kluczowe PL:  wielojęzyczność, dwujęzyczność literacka, tekst dwujęzyczny, przełączanie kodów, strategia komunikatywna, język ukraiński, język polski, język rosyjski

Keywords EN: mulitilingualism, literary bilingualism, bilingual text, code-switching, communicative strategy, Ukrainian, Polish, Russian

Pełny tekst / Full text PDF (IN POLISH)

Bibliografia / References

  1. „Bilingualism”, The Handbook of Bilingualism, ed. by T.K. Bhatia, W. C. Ritchie, London 2006.
  2. Brogi Bercoff G., Ruś, Ukraina, Ruthenia, Wielkie Księstwo Litewskie, Rzeczpospolita, Moskwa, Rosja, Europa Środkowo-wschodnia: o wielowarstwowości i polifunkcjonalizmie kulturowym, [w:] Contributti Italiani al XIII Congreso Internazionale Degli Slavisti (Ljubljana 15–21 sierpnia 2003), Pisa 2003, s. 325–387.
  3. Bucholtz M., Why be normal?: Language and identity practices in the community of nerd girls, „Language in Society” 1999, nr 28, s. 203‒223.
  4. Kulyk V., Ukrainian Nationalism since the outbreak of Euromaidan, „Ab Imperio” 2014, nr 3, s. 93–122.
  5. Lambart, W. E., A Social Psychology of Bilingualism [w:] Sociolinguistics: the Essential Readings, Oxford 2003, s. 305–322.
  6. Masenko Ł., Język i polityka, przeł. i red. nauk. Bracki, Gdańsk 2012.
  7. Woolhiser C., New speakers of Belorussian: Metalinguistic Discourse, Social Identity and Language Use [w:] American Contributions to the XV Congress of Slavists, eds D. M. Bethea, Ch. Y. Bethin, Bloomington 2013.
  8. Zabrocki L., Wspólnoty komunikatywne w genezie i rozwoju języka niemieckiego, Wrocław 1963.
  9. Герд, А. С., Введение в этнолингвистику. Курс лекций и хрестомати, 2-е изд., Санкт-Петербург 2005.
  10. Карасик В. И., Языковое проявление личности, 2-е изд., стер., Москва 2015.
  11. Караулов Ю. Н., Ю.Н. Филиппович, Лингвокультурное сознание русской языковой личности. Моделирование состояния и функционирования, Москва 2009.
  12. Квятковский А. П., Поэтический словарь, Москва 1966, http://feb-web.ru/feb/ kps/kps-abc/kps/kps-1495.htm [dostęp: 08.12.2017].
  13. Кирчів Р., Мовою українського народу [w:] Українською мовою натхнені: Польські поети, що писали українською мовою, Київ 1971.
  14. Космеда Т., Комунікативна компетенція Івана Франка: міжкультурні, ін- терперсональні, риторичні виміри, Львів 2006.
  15. Кулик В., В усіх типах медій споживачі віддають перевагу продуктам українською мовою, http://detector.media/rinok/article/128765/2017-08-09-vusikh- tipakh-medii-spozhivachi-viddayut-perevagu-produktam-ukrainskoyumovoyu/ [dostęp: 08.12.2017].
  16. Ленець К.В., Макаронічна мова [w:] Українська мова. Енциклопедія, Київ 2000, http://litopys.org.ua/ukrmova/umhtm [dostęp: 08.12.2017].
  17. Масенко Л. Т., Мова і політика. 2-ге вид., доп., Київ 2004, http://slovoua.com/ masenko_mova_politika [dostęp: 08.12.2017].
  18. Остапчук О., „Сообщества действия” в украинском коммуникативном про- странстве: к вопросу о социолингвистическом прогнозировании в условиях вариативности нормы [w:] Bydgoskie studia nad pragmatyką językową. Globalizacja a przemiany języków słowiańskich, red. H. Kurek, M. Święcicka i M. Peplińska, Bydgoszcz 2016, s. 72‒89.

Copyright © 2018 by Oksana Ostapczuk

License URL: https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/deed.en